In dit deel lichten we toe waarom het, naast het impliciet of spontaan stimuleren van woordenschatverwerving door middel van rijke talige interactie, ook een goed idee is om bepaalde woorden expliciet aan te leren in de klas; welke doelwoorden je daarvoor selecteert; en hoe je daarbij rekening houdt met de thuistalen van de kinderen en met een mogelijke extra nood aan taalondersteuning bij één- of meertalige kinderen.

Werk ook expliciet aan woordenschat

Door middel van rijke talige interactie met en tussen de kinderen leren ze heel wat nieuwe woorden op een spontane manier, ook wel impliciete taalverwerving genoemd. Zeker als je de taaldenktools en handvatten uit module 2 doordacht toepast in de klas om die spontane interactie nog verder te verrijken.

Het is voor alle kinderen echter noodzakelijk om daarnaast ook expliciet (intentioneel) aan woordenschat te werken. Dat is zeker het geval voor schooltaalwoorden omdat deze woorden minder spontaan en frequent opduiken tijdens dagelijkse gesprekken. Kinderen hebben schooltaalwoorden echter hun hele schoolloopbaan nodig om bv. instructies te begrijpen, opdrachten te kunnen uitvoeren, … . Expliciet inzetten op schooltaal is met andere woorden een waardevolle investering.

Tip: Even heropfrissen? Herbekijk de kennisclips uit 1.1 en 1.2 in module 2: Goed om te weten

Selecteer bewust doelwoorden

Bij expliciet woordenschatonderwijs selecteer je vooraf een aantal doelwoorden die je bewust aanbiedt en, zoals verder nog zal blijken, toelicht, inoefent en door de kinderen laat gebruiken in verschillende betekenisvolle contexten. Maar hoe pak je dat dan aan, welke doelwoorden selecteer je dan?

Dat ontdek je in de volgende kennisclip:

Hou rekening met de thuistalen van de kinderen

Niet alle kinderen in je klas spreken thuis (enkel) Nederlands. En bij sommige kinderen lijkt hun woordenschat soms op het eerste gezicht eerder beperkt, maar is dat wel zo?

Ontdek waarom schijn vaak bedriegt en hoe je optimaal omgaat met andere thuistalen in je woordenschataanbod in de volgende kennisclip:

Wacht niet met uitdagende woorden

Als je alle kinderen in de klas gelijke leerkansen wil bieden, is het geen goed idee om je bij kinderen met een voorlopig beperktere schoolse taalvaardigheid en/of meertalige kinderen enkel te richten op basiswoorden (rang 1). Vanuit hoge verwachtingen voor alle kinderen kun je met de nodige stapsgewijze ondersteuning alle kinderen uitdagende woorden (rang 2) aanbieden.

Maar hoe pak je dat concreet aan en hoe zet je daarbij via preteaching tegelijk in op de basiswoordenschat? Dat kom je te weten in deze kennisclip:

Samengevat

Voor de hele klas:
- Zet vooral in op uitdagende woorden (rang 2 - schooltaal) voor expliciet woordenschatonderwijs
- Selecteer per subthema van een anker 6 à 10 uitdagende doelwoorden uit rang 2
  - die passen binnen het subthema van het anker
  - die kinderen niet spontaan zullen verwerven tijdens de activiteiten van het subthema
  - die hun wereld verruimen en relevant zijn voor hun schoolloopbaan
  - die onderling ook voldoende verschillen qua betekenis
- Ga daarbij voor variatie:
  - zelfstandige én bijvoeglijke naamwoorden, werkwoorden én uitdrukkingen...

Specifiek voor Nederlandsetaalleerders en kinderen met nood aan extra taalondersteuning:
- Hou rekening met de taalachtergrond van de kinderen en betrek de ouders
- Maak een onderscheid in je aanpak voor basiswoorden (rang 1) en uitdagende woorden (rang 2)
  - Monitor of ook een extra intensief aanbod van basiswoorden (rang 1) nodig is
  - Wacht niet met uitdagende woorden (rang 2), ook als nog niet alle basiswoorden gekend zijn